Lünlünotu (Lamiummoschatum) Ballıbabagiller (Lamiaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Güney Marmara, Orta ve Doğu Karadeniz, Asıl Ege, Antalya, Adana alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. 35-1400 m yükseklikler arasında; taşlı tepe etekleri, firigan, nadas tarlaları ve yol kenarlarında yayılış gösterirler.
Türkçe literatürde genellikle Lünlünotu olarak adlandırılsa da, bazı yörelerde mis balıcak olarak bilinir. Bilimsel olarak Lamiummoschatum Miller şeklinde tanımlanır.
Lamium etimolojisi
Lamium cins adı Latincede `ağzı açık` anlamına gelen lamia kelimesinden türetilmiştir; cinsin çiçeklerinin şeklini işaret eder.
moschatum etimolojisi
Moschatum Latincede misk anlamındadır; misk bir tür erkek ceylan tarafından üretilen güzel kokulu bir maddedir.
Morfoloji
8-65 cm boylanabilen, tek yıllık, otsu bir türdür. Gövdeler tüysüz, kısa havlı veya cılız tüylüdür. Yapraklar (ortada) 12-50 x 10-35 mm boyutlarda, genişçe yumurtamsı, kalpsi-yumurtamsı veya yuvarlağımsı formdadır, küt, kalpsi veya kesik uçludur, kenarlar küt dişli ve çift küt dişlidir, her kenarda 7-9 diş bulunur, yüzey havlı veya cılız tüylüdür; sap 8-75 mm uzunluktadır. Çiçeklenme nisan-haziran ayları arasında gerçekleşir. Brakte yumurtamsı-üçgenimsi veya genişçe yumurtamsı formdadır, pembe veya beyaz düzensiz lekelidir. Çiçek kurulu 1-4 çevrel dizili 4-8 çiçekten oluşur. Brakteol 2.5-4.5 mm uzunluktadır. Çanak 8-14 mm boydadır; dişler 5-8 mm uzunlukta, kirpikli ve salgılı tüylüdür. Taç 12-23 mm uzunlukta ve beyaz renktedir, alt dudak ve tüp genellikle kırmızı-eflatun beneklidir; tüp 6-11 mm uzunlukta, kıvrımlı ve halkalıdır; üst dudak 5-10 mm uzunluktadır; alt dudak 6-8 mm uzunlukta, yanal loblar belirgin ve üçgen biçimlidir. Sert kabuklu küçük meyve 2.3-3 x 1.4-2 mm boyutlarda, taban kısmı dar yumurta biçiminde ve zeytuni kahverengidir. Türkiye΄de üç varyetesi tespit edilmiştir. Bunların ayrım anahtarı şu şekildedir:
L. moschatum var. micranthum: Taç 12-14 mm uzunluktadır.
L. moschatum var. moschatum:Taç 15-23 mm uzunluktadır; çanak 13-14 mm uzunluktadır; meyve beneksizdir.
L. moschatum var. rhodium:Taç 15-23 mm uzunluktadır; çanak 8-12 mm uzunluktadır; meyve beyazımsı beneklidir.
Davis,P.H., Cullen,J., & Coode,M.J. (1962-1988). Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press (Kısım çevirisi: Ölez S., 2022)
Baran, Pelin & Özdemir, Canan. (2011). Morphological, anatomical and cytological investigation on endemic Lamium moschatum var. rhodium. Biologia. 66. 439-447. 10.2478/s11756-011-0036-z.
NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)
Kemer / Antalya
Samandağ / Hatay
Gülbahçe / Aydın
