Quercus pubescens

Ulaş / Kırıkkale - Ekim 2017 © Ahmet Demirtaş

Gözlem bildir

Tüylü Meşe

Fagaceae / Quercus / Quercus pubescens

Tüylümeşe (Quercus pubescens) Kayıngiller (Fagaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Çatalca-Kocaeli, Ergene, Güney Marmara, Batı, Orta ve Doğu Karadeniz, Asıl Ege, İç Batı Anadolu, Yukarı Sakarya, Konya, Yukarı Fırat, Antalya alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. Türkiye´nin yanı sıra Batı, Orta ve Güney Avrupa ve Kırım´da yayılış gösterir. Bozkıra en fazla sokulan meşe türüdür. Deniz seviyesinden 1700 m yüksekliklere kadar; çoğunlukla Pinus nigra, Quercus cerris, Pyrus elaeagnifolia, Cistus laurifolius, Paliurus spina-christii ile beraber bulunur. Özellikle Q. infectoria, Q. petraea ve Q. macranthera ile melezler yapar (Yaltırık, 1984).

Bilimsel olarak Quercus pubescens Willd. şeklinde tanımlanır. Quercus Latincede doğrudan `meşe` anlamındadır; muhtemelen Kelt dilinde `iyi` anlamına gelen quer ve `ağaç` anlamına gelen cuez kelimelerinin birleşiminden türetilmiştir. Pubescens Latincede `tüylü` anlamına gelen pubesco kelimesinden türetilmiştir; türün bir bölümünün ince tüylerle kaplı olduğuna işaret eder. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. Willd. kısaltması bilim insanı Carl Ludwig Willdenow (1765-1812) için kullanılmıştır.

Morfoloji

Kışın yaprağını döken, 15 ender olarak 20 m’ye kadar boylanabilen, yuvarlak tepeli bir ağaçtır. Kabuk derin çatlaklıdır. Genç sürgünler ve tomurcuklar tüylüdür. Tomurcuklar 5 mm çapında, kestane kırmızısı renklidir. Çoğunlukla dar oval veya ters yumurta biçimindeki yapraklar 4,5-8,5 cm boyunda, 2,5-5 cm enindedir. Yaprak loplarının kenarı ondüleli ve içe kıvrıktır. Ayanın üst yüzü grimtırak-yeşil, alt yüzü ise boz gri renkli, dip tarafı çoğunlukla asimetrik olup kama veya yürek şeklindedir. Her iki yüzü de sık yıldızımsı tüylerle örtülmüştür, sonradan üst yüzündekiler dökülür, seyrekleşir. Tomurcuk, sürgün ve yapraklarının tüylü olması sebebiyle bu ad verilmiştir. Yan damar sayısı 4-8 çift, yaprak sapı kısadır (5-10 mm). Yapraklar kurumuş halde kışı ağaç üzerinde geçirir. Kadehler sapsız olarak sürgün üzerine oturmuştur. Teker teker veya 2-5 tanesi bir arada bulunur. Sürgünün uç kısmındaki yaprakların koltuğunda yer alır. Kadeh 15 mm çapında, yarım küre şeklinde veya oldukça sığdır. Kadeh pulları birbirini üzerine sıkıca kapanmıştır ve kül renkli tüylerle örtülmüştür. Palamutun 1/3 kısmı kadeh içine gömülüdür (Yaltırık, 1984).

Türkiye’de iki alttürü bulunmaktadır. Bunlar aşağıdaki morfolojik özellikleriyle ayrılabilir (Menitsky, 2005):

1.Yapraklar ters yumurta veya ters yumurta-dairemsi, 5-8 cm boyunda, 4-6 cm eninde, loplu veya dişli, 5-8 çift damarlı, interkalar damarlar çok sayıda ve belirgin ...subsp. pubescens

1.Yapraklar dairemsi-eliptik veya eliptik, 3-5 (7) cm boyunda, 2-4 (5) cm eninde, küçük - sivri dişli, dalgalı, 4-6 çift damarlı, interkalar damar birkaç adet ...subsp. crispata

Quercus pubescens subsp. pubescens: Yaprak şekli diğer alttüre göre daha az değişkendir. Yapraklar ters yumurta veya ters yumurta-dairemsi, 5-8 cm boyunda, 4-6 cm eninde, loplu veya dişli, yan damar sayısı 5-8 çift, interkalar damarlar çok sayıda ve belirgindir. 0-1700 m’ler arasında genellikle Pinus nigra, Quercus cerris, Fagus, Castanea, Pyrus elaeagnifolia, Cistus laurifolius, Paliurus spina-christii ile birlikte, antropojenik step ve yarı step, nadiren maki içinde görülür (Hedge ve Yaltırık, 1982).

Quercus pubescens subsp. crispata: Genellikle küçük çalı formundadır. Yaprak şekli çok değişkendir. Yapraklar dairemsi-eliptik veya eliptik, 3-5 (7) cm boyunda, 2-4 (5) cm eninde, kenarları genellikle dalgalı ve küçük - sivri dişli, yan damar 4-6 çift, interkalar damar birkaç adettir. Pinus nigra ve P. brutia altında çalı formunda, Pinus nigra ve diğer yapraklılar ile karışık ormanlarda ya da diğer meşelerle karışık olarak 0-1800 m’ler arasında görülür ( Zohary, 1973; Menitsky, 2005).

Gözlemler

Turnadere / Pülümür / Tunceli
Haziran 2022 ©Serdar Ölez Quercus pubescens

Akçaalan / Gediz / Kütahya
Nisan 2024 ©Serdar Ölez Quercus pubescens

Küçükbahçe / Karaburun / İzmir
Nisan 2024 ©Serdar Ölez Quercus pubescens

Dodurga / Çankaya / Ankara
Nisan 2022 ©Kuzey Işık Quercus pubescens

Ovacık / Çubuk / Ankara
Nisan 2022 ©Serdar Ölez Quercus pubescens

Karamusa / Şabanözü / Çankırı
Nisan 2022 ©Serdar Ölez Quercus pubescens

Karataş / Çubuk / Ankara
Nisan 2022 ©Serdar Ölez Quercus pubescens

Akçaören / Kahramankazan / Ankara
Nisan 2022 ©Serdar Ölez Quercus pubescens

Şeyhler / Akyurt / Ankara
Ekim 2021 ©Serdar Ölez Quercus pubescens

Dodurga / Çankaya / Ankara
Ekim 2021 ©Serdar Ölez Quercus pubescens

Yavuz Selim / Kahta / Adıyaman
Temmuz 2021 ©Serdar Ölez Quercus pubescens

Solhan / Bingöl
Temmuz 2021 ©Serdar Ölez Quercus pubescens

Kirenci / Dodurga / Çorum
Ekim 2020 ©Mustafa Gökmen Quercus pubescens

Toplam 22 gözlem
Tüm gözlemleri göster

IUCN Kırmızı Liste Kategorisi

DÜŞÜK RİSKLİ / LEAST CONCERN
Bu tür geniş yayılışlıdır ve nüfusu yüksektir. Yakın gelecekte tükenme riski bulunmamaktadır.
Nesli tükenme tehlikesi altında olan türlerin kırmızı listesi Uluslararası Doğal Hayatı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği tarafından hazırlanmaktadır.

Benzer taxonlar

Türkiye´de doğal yayılan diğer Q. pubescens taksonları: Quercus pubescens subsp. crispata, Quercus pubescens subsp. pubescens
Türkiye´de doğal yayılan diğer Quercus türleri: Q.aucheri, Q.brantii, Q.cerris, Q.coccifera, Q.dalechampii, Q.frainetto, Q.hartwissiana, Q.ilex, Q.infectoria, Q.ithaburensis, Q.kotschyana, Q.libani, Q.macranthera, Q.petraea, Q.pontica, Q.pubescens, Q.robur, Q.trojana, Q.vulcanica
Gözlem bildirilen diğer Quercus türleri: Q.castaneifolia, Q.glauca, Q.nigra, Q.palustris, Q.rubra, Q.suber

Kaynaklar

Akkemik, Ü. (Ed). 2018. Türkiye’nin Doğal-Egzotik Ağaç ve Çalıları. Orman Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara. 684s.
Hedge, I., Yaltirik, F. 1982. Quercus L. pp. 659-683 In: Davis P. H. (ed.), Flora of Turkey and the East Aegean Islands 7. – Edinburgh University Press.
Yaltırık, F. 1984. Türkiye meşeleri. Yenilik Basimevi. – Istanbul.
Menitsky, Y.L. 2005. Oaks of Asia. Science Pub. Inc., 549 p.
Zohary, M. 1973. Geobotanical Foundations of Midle East, 2 Bde. Geobot. Selecta, Stutgart
NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)

Manifesto: Floranatolica sayfaları amatör bir grup tarafından derlenir hazırlanır; mekânlar, rotalar ve canlılar hakkında genel bilgiler vererek, insanların doğa sevgisi ve onu koruma ve araştırma isteğini arttırmayı hedefler. Floranatolica, bitki gözlemlerini kaydedip organize edebileceğiniz ve diğer gözlemciler ve araştırmacılar ile paylaşabileceğiniz bir platform sağlar. Floranatolica ayrıca gezip gördüğünüz yerlerin parkur, yorum ve gözlemlerini paylaşabileceğiniz bir platformdur. Dileyen herkes Floranatolica'ya gönüllü katkı sağlayabilir. Floranatolica tüm doga yürüyüşçülerini, bitki gözlemcilerini, mantar toplayıcılarını, orman ve park korucularını, ekolojistleri ve doğa tutkunlarını bu amaçla yurttaş bilgin olmaya davet eder; ayrıca tüm bilim insanlarını da gözlemlerini erişilebilir ve sistematik platformlarda paylaşmaya davet eder. Floranatolica biyo-coğrafyamızda tanımlanabilen/keşfedilen tüm verilerin toplumun ortak değeri olduğuna, bu değerin tanınması ve anlaşılması ile onu koruma isteğinin belirgin olarak artacağına inanır. floranatolica.com web sitesi GezenAdam tarafından şekillendirilmiştir; bu sayfalarda yayınlanan içeriklere katkıda bulunmak veya değiştirmemiz gerektiğini düşündüğünüz kısımları bildirmek için bize admin@floranatolica.com adresinden ulaşabilirsiniz. Yasal Uyarı: Bu sayfa Creative Commons Atıf CC-BY-SA 4.0 Uluslararası Lisansı ile yayınlanmaktadır; uygun atıf ve bağlantı vermek kaydı ile bu sayfada yayınlanan görsel ve metinleri her ortam veya formatta kopyalayabilir ve yeniden dağıtabilirsiniz; bu sayfaya atıf yapmak için MLA, CMOS, APA, ASA, MHRA,... kalıplarından yararlanabilirsiniz. Bu sayfada yayınlanan fotoğraf ve metinlerin tüm sorumluluğu paylaşımı yapan editöre aittir. Editör bu fotograf veya metinleri floranatolica.com web sitesinde yayınlayarak, kendi adı ve bu sayfa bağlantısı verilmesi kaydı ile bunların her ortam veya formatta kopyalanabilir ve yeniden dağıtilabilir olmasına izin verdiğini kabul etmektedir. Editör kendisine ait olmayan ve telif hakkı içeren veya T.C. yasalarına uygunsuz paylaşımlar yapamaz. Florꜳnatolica şikayet postası almadığı sürece bu paylaşımları yayında tutar ve içerik sorumluluğunu kabul etmez. Bu paylaşımların içeriği ile ilgili uygunsuz bir durum olduğunu düşünüyorsanız lütfen admin@floranatolica.com adresine bildiriniz. Bildiriminiz en kısa sürede değerlendirilip size bilgi verilecektir. Çerez Politikası ve Aydınlatma Metni: 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu uyarınca, kişisel verileriniz; veri sorumlusu olarak Florꜳnatolica web sitesi tarafından KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen kapsamda işlenebilecektir. KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen haklarınıza ilişkin taleplerinizi, Veri Sorumlusuna Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ uyarınca hazırlayarak admin@floranatolica.com eposta adresinden iletebilirsiniz. Reklam Politikası: Bu sayfada yayınlanan reklamlar GoogleAdsense tarafından seçilmekte ve yerleştirilmektedir. Uygunsuz içerikte olduğunu düşündüğünüz reklamları bildiriniz.

Quercus etimolojisi

pubescens etimolojisi

Morfoloji

Gözlemler

IUCN Kırmızı Liste Kategorisi