floranatolica
 
Ara Üye girişi DDbtn
-
Crocus chrysanthus
 
Gemiş / Çardak / Denizli - Mart 2020 © Mustafa Gökmen
Crocus chrysanthusCrocus chrysanthusCrocus chrysanthusCrocus chrysanthusCrocus chrysanthusCrocus chrysanthus
Gözlem bildir
Sarı çiğdem
Iridaceae / Crocus / Crocus chrysanthus
Sarıçiğdem (Crocus chrysanthus) Süsengiller (Iridaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Ergene, Güney Marmara, Asıl Ege, İç Batı Anadolu, Orta Kızılırmak, Konya, Antalya, Adana alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. Deniz seviyesi ile 2200 m yükseklikler arasında; açık yamaçlardaki çimenliklerde, seyrek kozalaklı koruluklarda ve çalılıklarda gelişim gösterirler.

Bilimsel olarak Crocus chrysanthus (Herb.) Herb. şeklinde tanımlanır. Crocus Yunanca krokos (κρόκος) kelimesinden türetilmiştir; krokos muhtemelen, safran/safran sarı/zerdeçal anlamına gelen İbranice karkōm (כרכום), Aramık kurkama (ܟܟܘܪܟܟܡܡܐ ) ve Arapça kurkum (كركم) kelimelerinden birinden türemiştir. Parantez içerisindeki kısaltmalar bu taksonu ilk yayınlayan kişiyi/kişileri, parantez dışındakiler ise ilk yayın ardından bu taksona revizyon yapan kişi/kişileri belirtir. Herb. kısaltması bilim insanı William Herbert (1778-1847) için kullanılmıştır.
Morfoloji

10 cm kadar boylanabilen, çok yıllık, soğanlı bir türdür. Çiçek soğanı gömleği zarsı veya köselemsi, tabanda halka halinde bölünmüş; halkalar tam kenarlı veya dişlidir. Yapraklar 3-5 adet, 0.5-2.5 mm genişliktedir; çiçeklenme ve yapraklanma eşzamanlıdır. Çiçeklenme Şubat-Nisan ayları arasında; çiçek tomurcuğu tabanındaki zarsı yaprak yok; brakteol mevcut , genellikle brakteden daha dar; boyun sarı, tüysüz; dilimler 1.5-3.5 x 0.5-1.1 cm, sarı veya portakalımsı sarı, dış kısmı bazen şeritli veya bronz veya eflatun renkle kaplı, nadiren krem-beyaz; sapçıklar 3-6 mm, sarı, tüysüz; başçık 6-12 mm, sarı, bazen siyah dip loblu, nadiren uç kısımları tamamen siyah kenarlı; tepecik 3 sarı-portakal rengi parçalıdır.

Gözlemler


Gemiş / Çardak / Denizli
Mart 2020 ©Salih Usta
Gemiş / Çardak / Denizli
Mart 2020 ©Mustafa Gökmen
Akdağ / Denizli
Mart 2020 ©Serdar Ölez
Diğer taxonlar
Türkiye´de doğal yayılan Crocus türleri: C.abantensis, C.adanensis, C.aerius, C.ancyrensis, C.antalyensis, C.asumaniae, C.baytopiorum, C.beydaglarensis, C.biflorus, C.boissieri, C.cancellatus, C.candidus, C.chrysanthus, C.danfordiae, C.fauseri, C.flavus, C.fleischeri, C.gargaricus, C.graveolens, C.karduchorum, C.kerndorffiorum, C.kotschyanus, C.leichtlinii, C.lydius, C.mathewii, C.minutus, C.nerimaniae, C.olivieri, C.pallasii, C.paschei, C.pestalozzae, C.pulchellus, C.reticulatus, C.roseoviolaceus, C.sativus, C.scharojanii, C.sieheanus, C.speciosus, C.vallicola, C.wattiorum, C.x




Kaynaklar
  1. Davis, 1984, Flora of Turkey and the East Aegean Islands Vol:8 Page:419
  2. NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
  3. Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
  4. Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
  5. IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)