Campanula dersimensis

Kutuderesi / Pülümür / Tunceli - Temmuz 2015 © Ahmet Demirtaş

Gözlem bildir

Beyaz çançiçeği

Campanulaceae / Campanula / Campanula dersimensis

Beyaz çançiçeği (Campanula dersimensis) Çançiçeğigiller (Campanulaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de sadece Yukarı Fırat alt bölgesinde doğal yayılış göstermektedir. Tunceli ili için yerel endemik bir türdür; Tunceli yazları sıcak ve kurak ve kışları soğuk, karlı olan karasal, yarı kurak bir iklime sahiptir. Tür, 1040–1130 m rakımlarda kalkerli kayalık alanlarda kaya çatlaklarında yetişir.

Bilimsel olarak Campanula dersimensis Firat & Yildirim şeklinde tanımlanır. Campanula Latincede küçük çan anlamında kullanılır. Dersimensis epiteti türün Dersim (Tunceli) iline endemik olduğunu veya ilk tür örneğinin Dersim´den alındığına işaret eder. Kısaltmalar arasında yer alan & işareti, bu bilim insanlarının bitki hakkındaki makaleyi birlikte yayınladılarını belirtir. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. Firat kısaltması bilim insanı Mehmet Fırat (2008) için kullanılmıştır; Fırat Türkiye´de birçok bitkinin ilk yayınlarını yapan botanikçidir; 1998 yılından bu yana (2021) Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Orta Öğretim Fen Ve Matematik Alanları Eğitimi Bölümü Araştırma Görevlisi olarak görev yapmaktadır. Yildirim kısaltması bilim insanı Hasan Yıldırım için kullanılmıştır; Yıldırım Türkiye´de birçok bitkinin ilk yayınlarını yapan botanikçidir; halen Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Botanik Anabilim Dalı Öğretim Üyesidir (2022).

Morfoloji

Otsu çok yıllık, monokarpik, kümeler halinde gelişen, kalın köklü bir türdür. Gövdeler çok sayıda, odunsu-tabanlı, dik, koyu yeşil ve 15–85 cm uzunluktadır; dallanmamış veya üst yarısı kısaca dallanmıştır; ucu aşağı kıvrık tüylü veya havlı-kısa havlıdır, yukarıda nadiren neredeyse tüysüzdür. Taban yaprakları ıspatulamsı veya ters mızraksı, 1.5–8 × 0.5–2.3 cm, her iki yüzü yoğun ucu aşağı doğru tüylü ve havlı, kenar genellikle ucu aşağı doğru kısa ve sert kıllıdır; yaprak sapı kanatlıdır. Sap yaprakları ıspatulamsı-ters mızraksı veya eliptik, 1–8 × 0.4–2 cm, her iki yüzü tüylü-havlı, kenar testere dişli veya dişli, kısa ve sert kıllı veya tüylüdür; yaprak sapı yoktur veya kısa ve kanatlıdır. Çiçek durumu başağımsı veya dallanmış başağımsıdır; çiçekler tekil veya 2-3´lü demetler halindedir; sapsız veya 2 mm´ye kadar uzun saplıdır. Brakteler belirgin, her boğumda 1-3 tane, şeritsi-mızraksı, 4-20 mm uzun, her iki yüzü yoğun havlı veya kısa havlı, kenarlar ucu aşağı doğru bakan kısa ve sert kıllıdır. Çanak tüp belirgin koyu yeşil damarlıdır ve damarlar arasında açık yeşil zarsı bir yapı bulunur; çanak loblar geriye doğru kıvrımlı, şeritsi-mızraksı, 3–6 × 1–2 mm, üst kısımlara doğru ucu aşağı doğru kısa ve sert kıllıdır; çanak tırnaklar 1 mm uzunluktadır. Taç açık yeşilimsi sarı veya sarımsı beyaz, silindirik-çan şeklinde, 9–17 × 4–6 mm, 1/5–1/4´üne kadar bölünmüş, dış kısmı tüysüz, iç kısmı uzun tüylüdür; taç loblar üçgen biçimli, 2–4 × 1–2.5 mm, orta damarı ve uç kısım bazen seyrek tüylüdür. Ercikler 5–9 mm uzunluktadır; sapçık 2–3 mm uzunlukta, taban kısmı üçgen biçimli ve 1–1.7 mm genişlikte, kenar kısaca tüylüdür; başçık 3–6 mm uzunluktadır. Boyuncuk 5–11 mm uzunlukta, taç kadar uzun veya hafifçe dışa taşmıştır; tepecik 3 lobludur. Kapsül genişçe yumurta biçimli-silindirik, 2–6 × 1.5–5 mm, tüysüz, belirgin şekilde (9-) 10-çıkıntılıdır; zarsı yapı arasında damarlar kesintiye uğrar ve kapsül (9-) 10 bölme açılır.

Gözlemler

Türkiye´de doğal yayılan diğer Campanula türleri: C.acutiloba, C.aghrica, C.ajugifolia, C.akgulii, C.aktascii, C.alisan-kilincii, C.alliariifolia, C.antalyensis, C.argentea, C.armena, C.aucheri, C.axillaris, C.balansae, C.bellidifolia, C.betonicifolia, C.betulifolia, C.bipinnatifida, C.bluemelii, C.bononiensis, C.bornmuelleri, C.buseri, C.cervicaria, C.choruhensis, C.collina, C.conferta, C.coriacea, C.crispa, C.cymbalaria, C.damboldtiana, C.davisii, C.delicatula, C.demirsoyi, C.dersimensis, C.drabifolia, C.ekimiana, C.erinus, C.fastigiata, C.flaccidula, C.fruticulosa, C.glomerata, C.grandis, C.hacerae, C.hagielia, C.haradjanii, C.hedgei, C.hierosolymitana, C.iconia, C.involucrata, C.isaurica, C.jacquinii, C.kirikkaleensis, C.kotschyana, C.koyuncui, C.lactiflora, C.latifolia, C.ledebouriana, C.leucosiphon, C.lingulata, C.lycica, C.lyrata, C.macrostachya, C.macrostyla, C.malatyaensis, C.mardinensis, C.massalskyi, C.medium, C.mugeana, C.munzurensis, C.myrtifolia, C.oligosperma, C.olympica, C.ovacikensis, C.pamphylica, C.patula, C.peregrina, C.persica, C.persicifolia, C.peshmenii, C.phrygia, C.phyctidocalyx, C.pinnatifida, C.podocarpa, C.pontica, C.postii, C.propinqua, C.psilostachya, C.ptarmicifolia, C.pterocaula, C.pubicalyx, C.pulvinaris, C.pyramidalis, C.quercetorum, C.radula, C.ramosissima, C.rapunculoides, C.rapunculus, C.raveyi, C.retrorsa, C.reuteriana, C.rimarum, C.rotundifolia, C.rumeliana, C.saxonorum, C.sclerotricha, C.scoparia, C.seraglio, C.sibirica, C.silifkeensis, C.simulans, C.sivasica, C.sorgerae, C.sparsa, C.spathulata, C.stellaris, C.stevenii, C.stricta, C.strigillosa, C.strigosa, C.telephioides, C.telmessi, C.teucrioides, C.tomentosa, C.trachelium, C.trachyphylla, C.tridentata, C.troegerae, C.yaltirikii, C.yildirimlii
Gözlem bildirilen diğer Campanula türleri: C.poscharskyana

Kaynaklar

Fırat, Mehmet & Özüdoğru, Barış & Yildirim, Hasan. (2022). A new bellflower, Campanula dersimensis (Campanulaceae), from E Anatolia, Turkey. Willdenowia. 52. 167-177. 10.3372/wi.52.52202.
NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)

Manifesto: Floranatolica sayfaları amatör bir grup tarafından derlenir hazırlanır; mekânlar, rotalar ve canlılar hakkında genel bilgiler vererek, insanların doğa sevgisi ve onu koruma ve araştırma isteğini arttırmayı hedefler. Floranatolica, bitki gözlemlerini kaydedip organize edebileceğiniz ve diğer gözlemciler ve araştırmacılar ile paylaşabileceğiniz bir platform sağlar. Floranatolica ayrıca gezip gördüğünüz yerlerin parkur, yorum ve gözlemlerini paylaşabileceğiniz bir platformdur. Dileyen herkes Floranatolica'ya gönüllü katkı sağlayabilir. Floranatolica tüm doga yürüyüşçülerini, bitki gözlemcilerini, mantar toplayıcılarını, orman ve park korucularını, ekolojistleri ve doğa tutkunlarını bu amaçla yurttaş bilgin olmaya davet eder; ayrıca tüm bilim insanlarını da gözlemlerini erişilebilir ve sistematik platformlarda paylaşmaya davet eder. Floranatolica biyo-coğrafyamızda tanımlanabilen/keşfedilen tüm verilerin toplumun ortak değeri olduğuna, bu değerin tanınması ve anlaşılması ile onu koruma isteğinin belirgin olarak artacağına inanır. floranatolica.com web sitesi GezenAdam tarafından şekillendirilmiştir; bu sayfalarda yayınlanan içeriklere katkıda bulunmak veya değiştirmemiz gerektiğini düşündüğünüz kısımları bildirmek için bize admin@floranatolica.com adresinden ulaşabilirsiniz. Yasal Uyarı: Bu sayfa Creative Commons Atıf CC-BY-SA 4.0 Uluslararası Lisansı ile yayınlanmaktadır; uygun atıf ve bağlantı vermek kaydı ile bu sayfada yayınlanan görsel ve metinleri her ortam veya formatta kopyalayabilir ve yeniden dağıtabilirsiniz; bu sayfaya atıf yapmak için MLA, CMOS, APA, ASA, MHRA,... kalıplarından yararlanabilirsiniz. Bu sayfada yayınlanan fotoğraf ve metinlerin tüm sorumluluğu paylaşımı yapan editöre aittir. Editör bu fotograf veya metinleri floranatolica.com web sitesinde yayınlayarak, kendi adı ve bu sayfa bağlantısı verilmesi kaydı ile bunların her ortam veya formatta kopyalanabilir ve yeniden dağıtilabilir olmasına izin verdiğini kabul etmektedir. Editör kendisine ait olmayan ve telif hakkı içeren veya T.C. yasalarına uygunsuz paylaşımlar yapamaz. Florꜳnatolica şikayet postası almadığı sürece bu paylaşımları yayında tutar ve içerik sorumluluğunu kabul etmez. Bu paylaşımların içeriği ile ilgili uygunsuz bir durum olduğunu düşünüyorsanız lütfen admin@floranatolica.com adresine bildiriniz. Bildiriminiz en kısa sürede değerlendirilip size bilgi verilecektir. Çerez Politikası ve Aydınlatma Metni: 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu uyarınca, kişisel verileriniz; veri sorumlusu olarak Florꜳnatolica web sitesi tarafından KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen kapsamda işlenebilecektir. KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen haklarınıza ilişkin taleplerinizi, Veri Sorumlusuna Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ uyarınca hazırlayarak admin@floranatolica.com eposta adresinden iletebilirsiniz. Reklam Politikası: Bu sayfada yayınlanan reklamlar GoogleAdsense tarafından seçilmekte ve yerleştirilmektedir. Uygunsuz içerikte olduğunu düşündüğünüz reklamları bildiriniz.

Campanula etimolojisi

dersimensis etimolojisi

Morfoloji

Gözlemler