Lütfiye / İnegöl / Bursa - Ekim 2020 © Serdar Ölez

Gözlem bildir

Çiçekli dişbudak

Oleaceae / Fraxinus / Fraxinus ornus

Çiçeklidişbudak (Fraxinus ornus) Zeytingiller (Oleaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Istranca, Çatalca-Kocaeli, Ergene, Güney Marmara, Asıl Ege, İç Batı Anadolu, Antalya, Adana alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. Çiçekli dişbudağın Türkiye'de doğal olarak yetiştiği yerder altüre göre küçük farklılıklar gösterir. F. ornus subsp. ornus Istranca Bölümü, Çatalca-Kocaeli Bölümü, Ergene Bölümü, Güney Marmara Bölümü, Asıl Ege Bölümü, İç Batı Anadolu Bölümü ve Adana Bölümünde; 100-900 m yükseklikler arasında; çoğunlukla meşe yoğun yaprak döken çalılıklar veya ormanlarda yetişir. F. ornus subsp. cilicica ise daha dar bir yayılışla Asıl Ege Bölümü, İç Batı Anadolu Bölümü, Antalya Bölümü, ve Adana Bölümünde; ( 600- ) 900-1450 ( -2300 ) m yükseklikler arasında; meşe ve kayacıkla beraber yaprak döken çalılıklar veya ormanlarda; çoğunlukla taşlık kireçtaşı yamaçlarda yetişir.

Bilimsel olarak Fraxinus ornus L. şeklinde tanımlanır. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. L. kısaltması bilim insanı Carl Linnaeus (1707-1778) için kullanılmıştır; Linnaeus modern taksonominin babası, İsveçli bir botanikçi, doktor ve zoologdur.

Morfoloji

20 m kadar boylanabilen ve 1 m kadar gövde çapı oluşturabilen odunsu bir türdür. Geniş ve yuvarlak taç oluşturur. Gövde kabuğu ağacın ömrü boyunca düzgün, pürüzsüz ve çatlaksızdır. Genç sürgünler gri veya yeşilimsi-gri renkte ve tüysüzdür. Tomurcuk kahverengi veya kahverengimsi-gri renkte ve az-çok havlıdır. Yapraklar tek tüysü bileşik formdadır ve 2-4 çift yaprakçıklıdır. Yaprakçıklar saplı, yumurtamsı-mızraksı, genellikle 6-10 x 2.5-6 cm boyutlardadır; uç kısım birdenbire daralan uzun veya kısaca sivridir; her iki yüzey tüysüz veya orta damar ve altta ana damarlar boyunca kahverengimsi-havlıdır; kenarlar düzgün küt testere dişlidir. Çiçeklenme Nisan ve Mayıs aylarında gerçekleşir; çiçekler geniş birleşik salkım kurullardadır; kurullar terminal ve sıklıkla sürgünlerin yaprak koltuklarından çıkar; çiçekler hoş kokuludur; taç lobları şeritsi, genellikle 6 mm ve ercik boyuna eşit veya biraz daha uzundur. Samara meyve şeritsi-ters mızraksı formda ve 2-2.5 x 0.3-0.4 cm boyutlardadır; silindirik ve kalıcı çanak yaprakla birliktedir.
Türkiye'de iki alttürü gözlenmektedir; bu türe ait alttürlerin tanı anahtarı (Yaltırık, 1978d) aşağıda verilmiştir:
1.Yaprakçıklar orta damar boyunca kahverengimsi-tüylü, kısa saplı (yaprakçık sapı 2-6 mm), aniden ve kısa keskin uçlu ...Fraxinus ornus subsp. ornus
1.Yaprakçıkların her iki yüzü de tüysüz, uzun saplı (yaprakçık sapı 6-16 mm), uzun keskin uçlu ...Fraxinus ornus subsp. cilicica

listMap

Gözlemler

Lütfiye / İnegöl / Bursa
Ekim 2020 ©Serdar Ölez Fraxinus ornus

Ulus / Bartın
Aralık 2018 ©Bilge Tunçkol ve ark.

IUCN Kırmızı Liste Kategorisi

DÜŞÜK RİSKLİ / LEAST CONCERN
Bu tür geniş yayılışlıdır ve nüfusu yüksektir. Yakın gelecekte tükenme riski bulunmamaktadır.
Nesli tükenme tehlikesi altında olan türlerin kırmızı listesi Uluslararası Doğal Hayatı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği tarafından hazırlanmaktadır.

Benzer taxonlar

Türkiye´de doğal yayılan F. ornus taksonları: Fraxinus ornus subsp. cilicica, Fraxinus ornus subsp. ornus
Türkiye´de doğal yayılan Fraxinus türleri: F.angustifolia, F.excelsior, F.ornus, F.pallisae

Kaynaklar

Akkemik, Ü. (Ed). 2018. Türkiye’nin Doğal-Egzotik Ağaç ve Çalıları. Orman Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara. 684s.
Davis,P.H., Cullen,J., & Coode,M.J. (1962-1988). Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press.
Fraxinus ornus. (2020, September 28). Kocaeli Bitkileri. https://kocaelibitkileri.com/fraxinus-ornus/
Fraxinus ornus. (2020, December 1). Wikipedia, the free encyclopedia. Retrieved December 27, 2020, from https://en.wikipedia.org/wiki/Fraxinus_ornus
Kazaz, S. (n.d.). ZBB106 Tasarım bi̇tki̇leri̇ yeti̇şti̇ri̇ci̇li̇ği dersi̇ notları. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü .
NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)

Manifesto: Floranatolica sayfaları amatör bir grup tarafından derlenir hazırlanır; mekânlar, rotalar ve canlılar hakkında genel bilgiler vererek, insanların doğa sevgisi ve onu koruma ve araştırma isteğini arttırmayı hedefler. Floranatolica, bitki gözlemlerini kaydedip organize edebileceğiniz ve diğer gözlemciler ve araştırmacılar ile paylaşabileceğiniz bir platform sağlar. Floranatolica ayrıca gezip gördüğünüz yerlerin parkur, yorum ve gözlemlerini paylaşabileceğiniz bir platformdur. Dileyen herkes Floranatolica'ya gönüllü katkı sağlayabilir. Floranatolica tüm doga yürüyüşçülerini, bitki gözlemcilerini, mantar toplayıcılarını, orman ve park korucularını, ekolojistleri ve doğa tutkunlarını bu amaçla yurttaş bilgin olmaya davet eder; ayrıca tüm bilim insanlarını da gözlemlerini erişilebilir ve sistematik platformlarda paylaşmaya davet eder. Floranatolica biyo-coğrafyamızda tanımlanabilen/keşfedilen tüm verilerin toplumun ortak değeri olduğuna, bu değerin tanınması ve anlaşılması ile onu koruma isteğinin belirgin olarak artacağına inanır. floranatolica.com web sitesi GezenAdam tarafından şekillendirilmiştir; bu sayfalarda yayınlanan içeriklere katkıda bulunmak veya değiştirmemiz gerektiğini düşündüğünüz kısımları bildirmek için bize admin@floranatolica.com adresinden ulaşabilirsiniz. Yasal Uyarı: Bu sayfa Creative Commons Atıf CC-BY-SA 4.0 Uluslararası Lisansı ile yayınlanmaktadır; uygun atıf ve bağlantı vermek kaydı ile bu sayfada yayınlanan görsel ve metinleri her ortam veya formatta kopyalayabilir ve yeniden dağıtabilirsiniz; bu sayfaya atıf yapmak için MLA, CMOS, APA, ASA, MHRA,... kalıplarından yararlanabilirsiniz. Bu sayfada yayınlanan fotoğraf ve metinlerin tüm sorumluluğu paylaşımı yapan editöre aittir. Editör bu fotograf veya metinleri floranatolica.com web sitesinde yayınlayarak, kendi adı ve bu sayfa bağlantısı verilmesi kaydı ile bunların her ortam veya formatta kopyalanabilir ve yeniden dağıtilabilir olmasına izin verdiğini kabul etmektedir. Editör kendisine ait olmayan ve telif hakkı içeren veya T.C. yasalarına uygunsuz paylaşımlar yapamaz. Florꜳnatolica şikayet postası almadığı sürece bu paylaşımları yayında tutar ve içerik sorumluluğunu kabul etmez. Bu paylaşımların içeriği ile ilgili uygunsuz bir durum olduğunu düşünüyorsanız lütfen admin@floranatolica.com adresine bildiriniz. Bildiriminiz en kısa sürede değerlendirilip size bilgi verilecektir. Çerez Politikası ve Aydınlatma Metni: 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu uyarınca, kişisel verileriniz; veri sorumlusu olarak Florꜳnatolica web sitesi tarafından KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen kapsamda işlenebilecektir. KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen haklarınıza ilişkin taleplerinizi, Veri Sorumlusuna Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ uyarınca hazırlayarak admin@floranatolica.com eposta adresinden iletebilirsiniz. Reklam Politikası: Bu sayfada yayınlanan reklamlar GoogleAdsense tarafından seçilmekte ve yerleştirilmektedir. Uygunsuz içerikte olduğunu düşündüğünüz reklamları bildiriniz.