floranatolica
 
Ara Üye girişi DDbtn
-
Fraxinus ornus
 
Lütfiye / İnegöl / Bursa - Ekim 2020 © Serdar Ölez
Fraxinus ornusFraxinus ornusFraxinus ornusFraxinus ornus
Gözlem bildir
Çiçekli dişbudak
Oleaceae / Fraxinus / Fraxinus ornus
mapmapmapmapmapmapmapmapmap
Çiçekli dişbudak (Fraxinus ornus) Zeytingiller (Oleaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Istranca, Çatalca-Kocaeli, Ergene, Güney Marmara, Asıl Ege, İç Batı Anadolu, Antalya, Adana alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. Çiçekli dişbudağın Türkiye'de doğal olarak yetiştiği yerder altüre göre küçük farklılıklar gösterir. F. ornus subsp. ornus Istranca Bölümü, Çatalca-Kocaeli Bölümü, Ergene Bölümü, Güney Marmara Bölümü, Asıl Ege Bölümü, İç Batı Anadolu Bölümü ve Adana Bölümünde; 100-900 m yükseklikler arasında; çoğunlukla meşe yoğun yaprak döken çalılıklar veya ormanlarda yetişir. F. ornus subsp. cilicica ise daha dar bir yayılışla Asıl Ege Bölümü, İç Batı Anadolu Bölümü, Antalya Bölümü, ve Adana Bölümünde; ( 600- ) 900-1450 ( -2300 ) m yükseklikler arasında; meşe ve kayacıkla beraber yaprak döken çalılıklar veya ormanlarda; çoğunlukla taşlık kireçtaşı yamaçlarda yetişir.


Bilimsel olarak Fraxinus ornus L. şeklinde tanımlanır. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. L. kısaltması bilim insanı Carl Linnaeus (1707-1778) için kullanılmıştır; Linnaeus modern taksonominin babası, İsveçli bir botanikçi, doktor ve zoologdur.

Morfoloji


20 m kadar boylanabilen ve 1 m kadar gövde çapı oluşturabilen odunsu bir türdür. Geniş ve yuvarlak taç oluşturur. Gövde kabuğu ağacın ömrü boyunca düzgün, pürüzsüz ve çatlaksızdır. Genç sürgünler gri veya yeşilimsi-gri renkte ve tüysüzdür. Tomurcuk kahverengi veya kahverengimsi-gri renkte ve az-çok havlıdır. Yapraklar tek tüysü bileşik formdadır ve 2-4 çift yaprakçıklıdır. Yaprakçıklar saplı, yumurtamsı-mızraksı, genellikle 6-10 x 2.5-6 cm boyutlardadır; uç kısım birdenbire daralan uzun veya kısaca sivridir; her iki yüzey tüysüz veya orta damar ve altta ana damarlar boyunca kahverengimsi-havlıdır; kenarlar düzgün küt testere dişlidir. Çiçeklenme Nisan ve Mayıs aylarında gerçekleşir; çiçekler geniş birleşik salkım kurullardadır; kurullar terminal ve sıklıkla sürgünlerin yaprak koltuklarından çıkar; çiçekler hoş kokuludur; taç lobları şeritsi, genellikle 6 mm ve ercik boyuna eşit veya biraz daha uzundur. Samara meyve şeritsi-ters mızraksı formda ve 2-2.5 x 0.3-0.4 cm boyutlardadır; silindirik ve kalıcı çanak yaprakla birliktedir.
Türkiye'de iki alttürü gözlenmektedir; bu türe ait alttürlerin tanı anahtarı (Yaltırık, 1978d) aşağıda verilmiştir:
1.Yaprakçıklar orta damar boyunca kahverengimsi-tüylü, kısa saplı (yaprakçık sapı 2-6 mm), aniden ve kısa keskin uçlu ...Fraxinus ornus subsp. ornus
1.Yaprakçıkların her iki yüzü de tüysüz, uzun saplı (yaprakçık sapı 6-16 mm), uzun keskin uçlu ...Fraxinus ornus subsp. cilicica


listMaplistPiclist

Gözlemler


Fraxinus ornusLütfiye / İnegöl / Bursa
Ekim 2020 ©Serdar Ölez
Fraxinus ornusUlus / Bartın
Aralık 2018 ©Bilge Tunçkol ve ark.

IUCN Kırmızı Liste Kategorisi


IUCNIUCNrIUCNcat
DÜŞÜK RİSKLİ / LEAST CONCERN
Bu tür geniş yayılışlıdır ve nüfusu yüksektir. Yakın gelecekte tükenme riski bulunmamaktadır.
Nesli tükenme tehlikesi altında olan türlerin kırmızı listesi Uluslararası Doğal Hayatı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği tarafından hazırlanmaktadır.
Benzer taxonlar
Türkiye´de doğal yayılan diğer F. ornus taksonları: Fraxinus ornus subsp. cilicica, Fraxinus ornus subsp. ornus
Türkiye´de doğal yayılan diğer Fraxinus türleri: F.angustifolia, F.excelsior, F.ornus, F.pallisae




Kaynaklar
  1. Akkemik, Ü. (Ed). 2018. Türkiye’nin Doğal-Egzotik Ağaç ve Çalıları. Orman Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara. 684s.
  2. Davis,P.H., Cullen,J., & Coode,M.J. (1962-1988). Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press.
  3. Fraxinus ornus. (2020, September 28). Kocaeli Bitkileri. https://kocaelibitkileri.com/fraxinus-ornus/
  4. Fraxinus ornus. (2020, December 1). Wikipedia, the free encyclopedia. Retrieved December 27, 2020, from https://en.wikipedia.org/wiki/Fraxinus_ornus
  5. Kazaz, S. (n.d.). ZBB106 Tasarım bi̇tki̇leri̇ yeti̇şti̇ri̇ci̇li̇ği dersi̇ notları. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü .
  6. NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
  7. Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
  8. Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Flora tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
  9. IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)