Euphorbia characias

Gündoğdu / Marmara / Balıkesir - Mayıs 2021 © Serdar Ölez

Gözlem bildir

Azman sütleğen

Euphorbiaceae / Euphorbia / Euphorbia characias

Azman sütleğen (Euphorbia characias) Sütleğengiller (Euphorbiaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Istranca, Çatalca-Kocaeli, Ergene, Güney Marmara, Asıl Ege, Antalya alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. Deniz seviyesi ile 1000 m yükseklikler arasında; açık kızılçam ormanlarında, Anadolu palamut meşesi ormanlarında, makiliklerde; taşlık kireçtaşı yamaçlarda ve döküntülerde, gölgeli alanlar, moloz yığınları ve yol kenarlarında gözlenebilirler.

Bilimsel olarak Euphorbia characias L. şeklinde tanımlanır. Yunan fizikçisi Euphorbos, kaktüs benzeri bir bitkiden bahsederek güçlü bir müshil olarak kullanıldığını yazmıştır; Numidia Kralı II.Juba MS 12`de bu bitkiye Euphorbos adını vermiştir; 1753`te bu bitkiyi de içeren tüm cins Euphorbia olarak adlandırılmıştır. Characias Latince bir kelimedir; Eski Yunancada kurt sütü olarak da adlandırılan ve bir bitki adı olan charakias kelimesinden türetilmiştir; charakias ilk olarak Gaius Plinius Secundus tarafından MS 77 yılında Naturalis Historia adlı eserde characites olarak anılmıştır. Plinus MS 23-79 yılları arasında yaşamış yazar, doğa bilimci, Roma İmparatorluğu komutanı ve filozoftur. Naturalis Historia, Plinus`un günümüze ulaşan tek eseridir. İlk 10 kitabı MS 77`de yayınlamış, ancak MS 79`daki Vezüv volkan patlamasında öldüğü için eserin son halini yayınlayamamıştır; kitabın son hali, Plinius`un yeğeni Gaius Plinius Caecilius Secundus tarafından yayınlanmıştır. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. L. kısaltması bilim insanı Carl Linnaeus (1707-1778) için kullanılmıştır; Linnaeus modern taksonominin babası, İsveçli bir botanikçi, doktor ve zoologdur.

Morfoloji

1 m kadar boylanabilen, gürbüz kaba tüylü, çok yıllık, otsu bir türdür. Gövdenin alt kısımları siğillidir; çiçekli dallar iki yıllıktır. Sap yaprakları 4-11 x 0.3-1.3 cm boyutlarda, şeritsi veya hemen hemen eliptik-ters mızraksı formdadır; kısaca saplı veya neredeyse sapsızdır; keskin veya küt uçludur; tabana doğru daralır; tam kenarlıdır; üst yüzeyi koyu gri-yeşil, alt yüzey soluk yeşildir. Birincil ışınsal kollardaki yapraklar ters yumurtamsı-ters mızraksıdır. İkincil ışınsal kollardaki yapraklar `fincansı´ (tabandan kaynaşık çift yaprak) formdadır ve bir yandan diğerine 1.5-3 cm uzunluktadır. Işınlar 10-20(45) adettir ve 3-4 kat ardıl çatal oluşturabilir; ardıl ışınsal kollar 13-40 adettir, sıklıkla dairesel dizilidir. Çiçeklenme Ocak-Mayıs ayları arasında gerçekleşir; bezeler kısa veya uzun boynuzludur ve sarımsı renktedir. Meyve 5-7 mm çaptadır; belirgin olarak üç lobludur; yüzeyi az veya yoğun havlıdır; tohumlar yumurtamsı-küremsi formda ve 2.5-3 mm boyuttadır; yüzeyi pürüzsüzdür ve soluk gri renktedir; karunkula koniktir.

listMap

Gözlemler

Saip / Karaburun / İzmir
Nisan 2024 ©Serdar Ölez Euphorbia characias

Merkez / Karaburun / İzmir
Nisan 2024 ©Serdar Ölez Euphorbia characias

Döşemealtı / Antalya
Nisan 2023 ©Mustafa Gökmen Euphorbia characias

Türkiye´de doğal yayılan diğer E. characias taksonları: Euphorbia characias subsp. characias, Euphorbia characias subsp. wulfenii
Türkiye´de doğal yayılan diğer Euphorbia türleri: E.acanthothamnos, E.agraria, E.aleppica, E.altissima, E.amygdaloides, E.anacampseros, E.apios, E.arguta, E.arvalis, E.aulacosperma, E.austroanatolica, E.barrelieri, E.belgradica, E.cassia, E.chaborasia, E.chamaesyce, E.characias, E.cheiradenia, E.condylocarpa, E.coniosperma, E.craspedia, E.cyparissias, E.davisii, E.dendroides, E.denticulata, E.dimorphocaulon, E.djimilensis, E.epithymoides, E.eriophora, E.erubescens, E.erythrodon, E.esula, E.exigua, E.falcata, E.fistulosa, E.forsskalii, E.gaillardotii, E.glareosa, E.grisophylla, E.haussknechtii, E.helioscopia, E.herniariifolia, E.heteradena, E.heterophylla, E.hierosolymitana, E.hirsuta, E.humifusa, E.iberica, E.illirica, E.isaurica, E.kotschyana, E.lagascae, E.lathyris, E.ledebourii, E.lucida, E.macrocarpa, E.macroceras, E.macroclada, E.maculata, E.marschalliana, E.microsphaera, E.myrsinites, E.nutans, E.oblongata, E.oblongifolia, E.orientalis, E.oxyodonta, E.palustris, E.pannonica, E.paralias, E.peplis, E.peplus, E.pestalozzae, E.petiolata, E.petrophila, E.phymatosperma, E.physocaulos, E.pisidica, E.platyphyllos, E.prostrata, E.rhabdotosperma, E.rhytidosperma, E.rigida, E.salicifolia, E.sanasunitensis, E.schottiana, E.segetalis, E.seguieriana, E.serpens, E.sintenisii, E.smirnovii, E.spinosa, E.squamosa, E.stricta, E.szovitsii, E.taurinensis, E.terracina, E.thompsonii, E.valerianifolia, E.wittmannii
Türkiye'de gözlemlenebilecek bazı diğer Euphorbia türleri: E.candelabrum, E.hypericifolia, E.ingens, E.marginata, E.milii, E.pulcherrima, E.tirucalli

Kaynaklar

Davis,P.H., Cullen,J., & Coode,M.J. (1962-1988). Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press (Çeviri: Ölez S., 2021)
Mifsud, S. (2002, August 23). Euphorbia characias (Large Mediterranean spurge): MaltaWildPlants.com - the online flora of the Maltese Islands. Online flora of Malta (by Stephen Mifsud). https://www.maltawildplants.com/EUPH/Euphorbia_characias.php
Quattrocchi, U. (1999). CRC World Dictionary of Plant Names: Common Names, Scientific Names, Eponyms, Synonyms, and Etymology, 1. cilt. CRC Press
Naturalis Historia - Vikipedi. (2020, August 9). Vikipedi: Özgür Ansiklopedi. Retrieved June 24, 2021, from https://tr.wikipedia.org/wiki/Naturalis_Historia
NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Flora tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)

Sayfaya atıf metni: Euphorbia characias. florꜳnatolica içinde. Erişim tarihi Nisan 30, 2025, Erişim adresi http://floranatolica.com/eukaria/gui/species.php?ID=990
Manifesto: Floranatolica sayfaları amatör bir grup tarafından derlenir hazırlanır; mekânlar, rotalar ve canlılar hakkında genel bilgiler vererek, insanların doğa sevgisi ve onu koruma ve araştırma isteğini arttırmayı hedefler. Floranatolica, bitki gözlemlerini kaydedip organize edebileceğiniz ve diğer gözlemciler ve araştırmacılar ile paylaşabileceğiniz bir platform sağlar. Floranatolica ayrıca gezip gördüğünüz yerlerin parkur, yorum ve gözlemlerini paylaşabileceğiniz bir platformdur. Dileyen herkes Floranatolica'ya gönüllü katkı sağlayabilir. Floranatolica tüm doga yürüyüşçülerini, bitki gözlemcilerini, mantar toplayıcılarını, orman ve park korucularını, ekolojistleri ve doğa tutkunlarını bu amaçla yurttaş bilgin olmaya davet eder; ayrıca tüm bilim insanlarını da gözlemlerini erişilebilir ve sistematik platformlarda paylaşmaya davet eder. Floranatolica biyo-coğrafyamızda tanımlanabilen/keşfedilen tüm verilerin toplumun ortak değeri olduğuna, bu değerin tanınması ve anlaşılması ile onu koruma isteğinin belirgin olarak artacağına inanır. floranatolica.com web sitesi GezenAdam tarafından şekillendirilmiştir; bu sayfalarda yayınlanan içeriklere katkıda bulunmak veya değiştirmemiz gerektiğini düşündüğünüz kısımları bildirmek için bize admin@floranatolica.com adresinden ulaşabilirsiniz. Yasal Uyarı: Bu sayfa Creative Commons Atıf CC-BY-SA 4.0 Uluslararası Lisansı ile yayınlanmaktadır; uygun atıf ve bağlantı vermek kaydı ile bu sayfada yayınlanan görsel ve metinleri her ortam veya formatta kopyalayabilir ve yeniden dağıtabilirsiniz; bu sayfaya atıf yapmak için MLA, CMOS, APA, ASA, MHRA,... kalıplarından yararlanabilirsiniz. Bu sayfada yayınlanan fotoğraf ve metinlerin tüm sorumluluğu paylaşımı yapan editöre aittir. Editör bu fotograf veya metinleri floranatolica.com web sitesinde yayınlayarak, kendi adı ve bu sayfa bağlantısı verilmesi kaydı ile bunların her ortam veya formatta kopyalanabilir ve yeniden dağıtilabilir olmasına izin verdiğini kabul etmektedir. Editör kendisine ait olmayan ve telif hakkı içeren veya T.C. yasalarına uygunsuz paylaşımlar yapamaz. Florꜳnatolica şikayet postası almadığı sürece bu paylaşımları yayında tutar ve içerik sorumluluğunu kabul etmez. Bu paylaşımların içeriği ile ilgili uygunsuz bir durum olduğunu düşünüyorsanız lütfen admin@floranatolica.com adresine bildiriniz. Bildiriminiz en kısa sürede değerlendirilip size bilgi verilecektir. Çerez Politikası ve Aydınlatma Metni: 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu uyarınca, kişisel verileriniz; veri sorumlusu olarak Florꜳnatolica web sitesi tarafından KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen kapsamda işlenebilecektir. KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen haklarınıza ilişkin taleplerinizi, Veri Sorumlusuna Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ uyarınca hazırlayarak admin@floranatolica.com eposta adresinden iletebilirsiniz. Reklam Politikası: Bu sayfada yayınlanan reklamlar GoogleAdsense tarafından seçilmekte ve yerleştirilmektedir. Uygunsuz içerikte olduğunu düşündüğünüz reklamları bildiriniz.

Euphorbia etimolojisi

characias etimolojisi

Morfoloji

Gözlemler