Üçdam / Pülümür / Tunceli - Haziran 2022 © Mustafa Gökmen

Gözlem bildir

Sugedemesi

Plantaginaceae / Veronica / Veronica anagallis-aquatica

Sugedemesi (Veronica anagallis-aquatica) Sinirotugiller (Plantaginaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Istranca, Çatalca-Kocaeli, Batı, Orta ve Doğu Karadeniz, Asıl Ege, İç Batı Anadolu, Yukarı Sakarya, Orta Kızılırmak, Yukarı Kızılırmak, Konya, Yukarı Fırat, Erzurum-Kars, Yukarı Murat-Van, Antalya, Adana, Orta Fırat alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. Deniz seviyesi ile 2350 m yükseklikler arasında; bataklık otlakları, hendekler, nehirler, akarsular ve pirinç tarlalarında ve diğer ıslak yerlerde, sıklıkla sığ suda, ancak büyük ölçüde su yüzeyinin üstünde bulunur.

Türkçe literatürde genellikle Sugedemesi olarak adlandırılsa da, bazı yörelerde göz mumcuğu veya veronika olarak bilinir. Bilimsel olarak Veronica anagallis-aquatica L. şeklinde tanımlanır. Veronica cins adı 1500´lerin sonunda Carl Linnaeus tarafından, bu gruptaki bitkiler için birçok Avrupa dilinde veronica adının var olan yaygın kullanımına dayanılarak seçilmiştir. İsim muhtemelen Azize Veronica´ya atfedilmektedir. Azize Veronica, çarmıha götürülürken keten mendili ile İsa´nın yüzündeki teri silmiştir; bazı kaynaklar Veronica cinsinin bazı türlerinde gözlenen desenlere bu mendilin dokusunun benzemesinden dolayı bu adı aldığını belirtmektedir. Anagallis Yunancada 'yeniden' anlamına gelen ἀνά (aná) kelimesi ile `zevk almak´ anlamına gelen ἀγάλλω (agállō) kelimesinin birleşiminden oluşmuştur; `yeniden zevk almak´ anlamına gelir; bitkilerde her güneş çıktığında çiçeklerin yeniden açılmasına atıfta bulunur. Aquatica Latince aqua kelimesi ve -tica son ekinden oluşmuştur. Aqua su anlamına gelir. -ticus (eril), -tica (dişil), -ticum (eşeysiz) son eki ise '... ile ilgili' anlamındadır; türün su içerisinde veya sulak alanda yaşadığına/yetiştiğine atıfta bulunur. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. L. kısaltması bilim insanı Carl Linnaeus (1707-1778) için kullanılmıştır; Linnaeus modern taksonominin babası, İsveçli bir botanikçi, doktor ve zoologdur.

Morfoloji

30-100 cm boylanabilen, çok yıllık veya tek yıllık, otsu bir bitkidir. Gövdeler kıvrımsız/dik, genellikle ortaya kadar dallanmış ve sıklıkla yere serilidir; kuruduğunda kararır; tüysüzdür ve içi boştur. Yapraklar 30-70 x 10-25 mm boyutlardadır; alt yapraklar kısaca saplı, yumurtamsı, eliptik veya dikdörtgenimsi, küt uçludur; üst yapraklar sapsız, genişçe mızraksı, ± keskin uçludur; yüzeyler sıklıkla tüysüz, nadiren üstlerdekiler salgılı tüylü-havlıdır; kenarlar ince testere dişli, küçük dişli veya tam kenarlı gibidir. Çiçeklenme Mart-Eylül ayları arasında gerçekleşir; çiçekler dik slkım kurullardadır, 6-25 salkım kurul, her kurulda 20-40 çiçek bulunur; Salkım sapı 2-7 cm uzunluktadır; brakte şeritsi-mızraksı ve keskin uçludur; çanak 2-2.5 mm uzunlukta; taç lavanta rengi ile soluk mavi arası veya soluk leylak renginde ve 4-6 mm çaptadır; boyuncuk 1.5-2 mm uzunluktadır. Kapsül meyve daire şeklinde, şişik, 3-3.5 x 2.5-3.2 mm boyutlarda, çanak boyuna eşit veya hafifçe daha kısadır; yüzeyi tüysüz veya seyrek kısaca salgılı tüylü-havlıdır; tohumlar 40-70 adet, eliptik-yuvarlağımsı, dışbükey, 0.5-0.6 x 0.4-0.5 mm boyutlardadır.

listMap

Gözlemler

Kaşbıyıklar / Seben / Bolu
Mayıs 2023 ©Serdar Ölez Veronica anagallis-aquatica

Üçdam / Pülümür / Tunceli
Haziran 2022 ©Mustafa Gökmen Veronica anagallis-aquatica

Edremit / Balıkesir
2017 ©Yurdanur Akyol v.d. Veronica anagallis-aquatica

Bornova / İzmir
2017 ©Yurdanur Akyol v.d. Veronica anagallis-aquatica

Gürün / Sivas
Ekim 2018 ©Selvinaz Gülçin Bozkurt vd. Veronica anagallis-aquatica

Kıbrıs / Mamak / Ankara
Aralık 2019 ©Serdar Aslan vd. Veronica anagallis-aquatica

IUCN Kırmızı Liste Kategorisi

DÜŞÜK RİSKLİ / LEAST CONCERN
Bu tür geniş yayılışlıdır ve nüfusu yüksektir. Yakın gelecekte tükenme riski bulunmamaktadır.
Nesli tükenme tehlikesi altında olan türlerin kırmızı listesi Uluslararası Doğal Hayatı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği tarafından hazırlanmaktadır.

Benzer taxonlar

Türkiye´de doğal yayılan V. anagallis-aquatica taksonları: Veronica anagallis-aquatica subsp. lysimachioides
Türkiye´de doğal yayılan Veronica türleri: V.acinifolia, V.allahuekberensis, V.anagallis-aquatica, V.anagalloides, V.antalyensis, V.arguteserrata, V.armena, V.arvensis, V.balansae, V.baranetzkii, V.beccabunga, V.biloba, V.bombycina, V.bozakmanii, V.caespitosa, V.campylopoda, V.ceratocarpa, V.cetikiana, V.chamaedrys, V.cinerea, V.crinita, V.cuneifolia, V.cymbalaria, V.davisii, V.debilis, V.dichrus, V.dillenii, V.donii, V.elmaliensis, V.erciyasdagi, V.filiformis, V.fridericae, V.fuhsii, V.gentianoides, V.grisebachii, V.hederifolia, V.hispidula, V.intercedens, V.jacquinii, V.kopgecidiensis, V.kotschyana, V.leiocarpa, V.liwanensis, V.lycica, V.macrostachya, V.magna, V.microcarpa, V.montana, V.montbretii, V.multifida, V.officinalis, V.oltensis, V.opaca, V.orientalis, V.oxycarpa, V.panormitana, V.pectinata, V.peduncularis, V.peregrina, V.persica, V.polifolia, V.polita, V.polium, V.poljensis, V.pontica, V.praecox, V.quezelii, V.reuterana, V.rubrifolia, V.samuelssonii, V.scutellata, V.serpyllifolia, V.stamatiadae, V.sumilensis, V.surculosa, V.syriaca, V.tauricola, V.telephiifolia, V.thymoides, V.triloba, V.triphyllos, V.turrilliana, V.vanensis, V.verna, V.yildirimlii

Kaynaklar

Davis, P. H., Cullen, J., & Coode, M. J. (1988). Flora of Turkey and the east Aegean islands. Edinburgh University Press
NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)

Manifesto: Floranatolica sayfaları amatör bir grup tarafından derlenir hazırlanır; mekânlar, rotalar ve canlılar hakkında genel bilgiler vererek, insanların doğa sevgisi ve onu koruma ve araştırma isteğini arttırmayı hedefler. Floranatolica, bitki gözlemlerini kaydedip organize edebileceğiniz ve diğer gözlemciler ve araştırmacılar ile paylaşabileceğiniz bir platform sağlar. Floranatolica ayrıca gezip gördüğünüz yerlerin parkur, yorum ve gözlemlerini paylaşabileceğiniz bir platformdur. Dileyen herkes Floranatolica'ya gönüllü katkı sağlayabilir. Floranatolica tüm doga yürüyüşçülerini, bitki gözlemcilerini, mantar toplayıcılarını, orman ve park korucularını, ekolojistleri ve doğa tutkunlarını bu amaçla yurttaş bilgin olmaya davet eder; ayrıca tüm bilim insanlarını da gözlemlerini erişilebilir ve sistematik platformlarda paylaşmaya davet eder. Floranatolica biyo-coğrafyamızda tanımlanabilen/keşfedilen tüm verilerin toplumun ortak değeri olduğuna, bu değerin tanınması ve anlaşılması ile onu koruma isteğinin belirgin olarak artacağına inanır. floranatolica.com web sitesi GezenAdam tarafından şekillendirilmiştir; bu sayfalarda yayınlanan içeriklere katkıda bulunmak veya değiştirmemiz gerektiğini düşündüğünüz kısımları bildirmek için bize admin@floranatolica.com adresinden ulaşabilirsiniz. Yasal Uyarı: Bu sayfa Creative Commons Atıf CC-BY-SA 4.0 Uluslararası Lisansı ile yayınlanmaktadır; uygun atıf ve bağlantı vermek kaydı ile bu sayfada yayınlanan görsel ve metinleri her ortam veya formatta kopyalayabilir ve yeniden dağıtabilirsiniz; bu sayfaya atıf yapmak için MLA, CMOS, APA, ASA, MHRA,... kalıplarından yararlanabilirsiniz. Bu sayfada yayınlanan fotoğraf ve metinlerin tüm sorumluluğu paylaşımı yapan editöre aittir. Editör bu fotograf veya metinleri floranatolica.com web sitesinde yayınlayarak, kendi adı ve bu sayfa bağlantısı verilmesi kaydı ile bunların her ortam veya formatta kopyalanabilir ve yeniden dağıtilabilir olmasına izin verdiğini kabul etmektedir. Editör kendisine ait olmayan ve telif hakkı içeren veya T.C. yasalarına uygunsuz paylaşımlar yapamaz. Florꜳnatolica şikayet postası almadığı sürece bu paylaşımları yayında tutar ve içerik sorumluluğunu kabul etmez. Bu paylaşımların içeriği ile ilgili uygunsuz bir durum olduğunu düşünüyorsanız lütfen admin@floranatolica.com adresine bildiriniz. Bildiriminiz en kısa sürede değerlendirilip size bilgi verilecektir. Çerez Politikası ve Aydınlatma Metni: 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu uyarınca, kişisel verileriniz; veri sorumlusu olarak Florꜳnatolica web sitesi tarafından KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen kapsamda işlenebilecektir. KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen haklarınıza ilişkin taleplerinizi, Veri Sorumlusuna Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ uyarınca hazırlayarak admin@floranatolica.com eposta adresinden iletebilirsiniz. Reklam Politikası: Bu sayfada yayınlanan reklamlar GoogleAdsense tarafından seçilmekte ve yerleştirilmektedir. Uygunsuz içerikte olduğunu düşündüğünüz reklamları bildiriniz.

Veronica etimolojisi

anagallis-aquatica etimolojisi

Morfoloji

Gözlemler

IUCN Kırmızı Liste Kategorisi