floranatolica
 
Ara Üye girişi DDbtn
-
Salvia caespitosa
 
Dereboyu / Pülümür / Tunceli - Haziran 2022 © Serdar Ölez
Salvia caespitosaSalvia caespitosaSalvia caespitosaSalvia caespitosaSalvia caespitosa
Gözlem bildir
Kırkşalba
Lamiaceae / Salvia / Salvia caespitosa
mapmapmapmapmap
Kırkşalba (Salvia caespitosa) Ballıbabagiller (Lamiaceae) ailesinden endemik bir türdür. Türkiye'de Yukarı Kızılırmak, Yukarı Fırat, Antalya, Adana alt bölgelerinde yayılış göstermektedir. 1400-2400 m yükseklikler arasında; taşlık kireçtaşı ve volkanik yamaçlarda; satıhtan yüksek düzlüklerde gözlenebilir.

Bilimsel olarak Salvia caespitosa Montbret & Aucher ex Benth. şeklinde tanımlanır.

Salvia etimolojisi

Salvia Latincede 'kendini iyi ve sağlıklı hissetmek, sağlık, iyileşmek' anlamına gelen salvere sözcüğünden türetilmiştir; ayrıca salus 'sağlık, refah, refah veya kurtuluş' anlamındadır; bitkinin iyileştirici özelliklerine atıfta bulunur. ex kısaltması, bu kısaltmayı takip eden ismin bu türü kabul görür şekilde yayınladığı ancak bunu `ex´ kısaltmasından önce gelen yayıncının kabul görmeyen açıklamalarına dayandırdığını belirtir. Kısaltmalar arasında yer alan & işareti, bu bilim insanlarının bitki hakkındaki makaleyi birlikte yayınladılarını belirtir. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. Montbret kısaltması bilim insanı Gustave Coquebert de Montbret (1805-1837) için kullanılmıştır. Aucher kısaltması bilim insanı Pierre Martin Rémi Aucher-Éloy (1793-1838) için kullanılmıştır. Benth. kısaltması bilim insanı George Bentham (1800-1884) için kullanılmıştır.

Morfoloji


Bodur, alt tarafı odunsu ve üstü otsu çok yıllık, yüzeyde ~ 60 cm çapta yastıklar oluşturan bir türdür. Gövdeler yüzükoyun veya diktir, alt kısımlar salgısız havlı, üstler havlı veya ülgerli veaz sayıda top başlı salgılı tüylüdür. Yapraklar derin tüysüdür, dış hatları ters yumurtamsıdır, kenarlar küt dişlidir; terminal dilimler ± mızraksı, 0.6-2 x 0.1-0.6 cm´dir; yanal dilimler 2-4 çift ve dikdörtgenimsidir; yaprak sapı 0.5-2 cm uzunlukta ve sıklıkla uzun-kirpiklidir. Salkım yoğundur ve yaprak seviyesini hemen hemen aşar. Halka dizilimli çiçek durumu 2-6 çiçeklidir, üstlere doğru birbirlerine daha yakınlaşır. Brakteler yumurtamsı, sivri uçlu, 11-12 x 5-8 mm´dir; brakteol mevcuttur. Çiçek sapı 3-6 mm´dir. Çanak çan şeklinde, sıklıkla eflatunumsu, 10-14 mm´dir, meyvede biraz uzar; tüy örtüsü değişkendi. Taç menekşe rengi-mavi vey leylak rengi-pembemsi, 18-30 mm; tüp düz, 11-20 mm, halkalı çıkıntılıdır. Sert kabuklu küçük meyve yuvarlağımsı üç köşeli, ± küresel, 2.7 x 2.5 mm´dir.



listMaplistPiclist

Gözlemler


Salvia caespitosaArdıçlı / Pülümür / Tunceli
Haziran 2022 ©Serdar Ölez
Salvia caespitosaDereboyu / Pülümür / Tunceli
Haziran 2022 ©Serdar Ölez
Salvia caespitosaPülümür / Tunceli
Mayıs 2020 ©Metin Armağan
Benzer taxonlar
Türkiye´de doğal yayılan Salvia türleri: S.absconditiflora, S.adenocaulon, S.adenophylla, S.aethiopis, S.albimaculata, S.amplexicaulis, S.anatolica, S.aramiensis, S.argentea, S.aristata, S.atropatana, S.aucheri, S.aytachii, S.ballsiana, S.blepharochlaena, S.brachyantha, S.bracteata, S.cadmica, S.caespitosa, S.candidissima, S.cassia, S.cedronella, S.ceratophylla, S.cerino-pruinosa, S.chionantha, S.chrysophylla, S.cilicica, S.cyanescens, S.dichroantha, S.divaricata, S.dorystaechas, S.ekimiana, S.eriophora, S.ertekinii, S.euphratica, S.forskahlei, S.freyniana, S.frigida, S.fruticosa, S.glutinosa, S.halophila, S.haussknechtii, S.hedgeana, S.heldreichiana, S.huberi, S.hydrangea, S.hypargeia, S.indica, S.kronenburgii, S.kurdica, S.limbata, S.longipedicellata, S.macrochlamys, S.macrosiphon, S.marashica, S.microstegia, S.modesta, S.montbretii, S.multicaulis, S.napifolia, S.nemorosa, S.nutans, S.nydeggeri, S.odontochalmys, S.pachystachys, S.palaestina, S.pilifera, S.pinnata, S.pisidica, S.poculata, S.pomifera, S.potentillifolia, S.pseudeuphratica, S.quezelii, S.recognita, S.reeseana, S.rosifolia, S.russellii, S.sclarea, S.sericeotomentosa, S.siirtica, S.smyrnaea, S.spinosa, S.staminea, S.suffruticosa, S.syriaca, S.tchihatcheffii, S.tigrina, S.tobeyi, S.tomentosa, S.trichoclada, S.verbenaca, S.vermifolia, S.verticillata, S.virgata, S.viridis, S.viscosa, S.wiedemannii, S.xanthocheila, S.yosgadensis
Gözlem bildirilen diğer Salvia türleri: S.microphylla, S.splendens




Kaynaklar
  1. Davis,P.H., Cullen,J., & Coode,M.J. (1962-1988). Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press (Kısım çevirisi: Ölez S., 2023)
  2. NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
  3. Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
  4. Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
  5. IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)