Salvia virgata

Solhan / Bingöl - Temmuz 2021 © Serdar Ölez

Gözlem bildir

Fatmanaotu

Lamiaceae / Salvia / Salvia virgata

Fatmanaotu (Salvia virgata) Ballıbabagiller (Lamiaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Istranca, Çatalca-Kocaeli, Ergene, Güney Marmara, Batı, Orta ve Doğu Karadeniz, Asıl Ege, İç Batı Anadolu, Yukarı Sakarya, Orta Kızılırmak, Yukarı Kızılırmak, Konya, Yukarı Fırat, Erzurum-Kars, Yukarı Murat-Van, Hakkari, Antalya, Adana alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. Deniz seviyesi ile 2300 m yükseklikler arasında; çalılıklar, ağaçlıklar, çayırlıklar, nadas tarlaları, yol kenarları ve benzeri yerlerde doğal gelişim gösterir.

Bilimsel olarak Salvia virgata Jacq. şeklinde tanımlanır. Salvia Latincede 'kendini iyi ve sağlıklı hissetmek, sağlık, iyileşmek' anlamına gelen salvere sözcüğünden türetilmiştir; ayrıca salus 'sağlık, refah, refah veya kurtuluş' anlamındadır; bitkinin iyileştirici özelliklerine atıfta bulunur. Virgata Latincede `sopa gibi, değnek´ anlamına gelen virgātus kelimesinden türetilmiştir; bitkinin dik ve çubuk gibi yükselen gövdesine veya dallarına atıfta bulunur. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. Jacq. kısaltması bilim insanı Nikolaus Joseph Freiherr von Jacquin için kullanılmıştır; Jacquin 16 Şubat 1727 - 26 Ekim 1817 tarihleri arasında yaşamış Hollanda-Avusturyalı hekim, kimyager ve bitki bilimcidir, 1755-1759 yılları arasında, bitki toplamak üzere Batı Hint Adaları ve Orta Amerika`ya gitmiş ve burada çok sayıda hayvan, bitki ve mineral örnekleri toplamıştır.

Morfoloji

30-100 cm boylanabilen, çok yıllık, otsu bir bitkidir. Gövdeler dik gelişir, üst kısımları daha dallanmış veya değildir; tüy örtüsü değişkendir, cılız tüylü veya kaba tüylü, salgılı veya salgısız tüylüdür. Yapraklar basit, tüm gövdeye yayılı veya nadiren taban yapraklarla sınırlıdır; yumurtamsı-dikdörtgenimsi veya genişçe yumurtamsı formda, 5-30 x 2-15 cm boyutlarda, salgısız-cılız tüylü ve çok sayıda sapsız salgı bezlidir; taban kalpsidir; kenarlar kırışık, düzensiz dişli, küt dişli, testere dişli veya bütün kenarlı olabilir; yaprak sapı 1-15 cm uzunluktadır. Çiçeklenme mayıs-ağustos ayları arasında gerçekleşir. Çiçek kurulları genişçe dallanmış, uzun ve narin ikincil dallı ve birleşik salkım şeklinde ve halka dizilimdedir; halkalar 2-6 çiçekli, birbirinden ayrık, nadiren yakındır. Brakte yumurtamsı-sivri uçlu formda ve 4-8 x 3.5-6 mm boyutlardadır. Çiçek sapı 1-2.5 mm uzunluktadır. Çanak az-çok borumsu çan şeklinde ve 6-10 mm uzunluktadır, meyvelenmeye doğru 10-12 mm´ye uzar; üst dudak kuvvetle geriye doğru kıvrımlı ve iki oyukludur; yüzey salgılı tüylü veya salgısız cılız tüylüdür. Taç menekşe rengi veya mavi leylak rengi arası bir renkte, nadiren beyazdır; 12-15 mm uzunluktadır; tüp 7-9 mm uzunlukta ve şişkindir; üst dudak oraksıdır. Ercikli konnektif sapçıktan belirgin şekilde uzun; alt çiçektozu keseleri ise genellikle balta şekilli bir dokuya indirgenmiştir ve üreyimsizdir. Sert kabuklu küçük meyve yuvarlatılmış üç köşeli ve yumurta biçimlidir, 2.5 x 2 mm boyutlardadır.

listMap

Gözlemler

Solhan / Bingöl
Temmuz 2021 ©Serdar Ölez Salvia virgata

Eğrisöğüt / Pınarbaşı / Kayseri
2002 ©Ayşe Mine Özkan v.d. Salvia virgata

Kemalpaşa / Gömeç / Balıkesir
2017 ©Yurdanur Akyol v.d. Salvia virgata

Türkiye´de doğal yayılan Salvia türleri: S.absconditiflora, S.adenocaulon, S.adenophylla, S.aethiopis, S.albimaculata, S.amplexicaulis, S.anatolica, S.aramiensis, S.argentea, S.aristata, S.atropatana, S.aucheri, S.aytachii, S.ballsiana, S.blepharochlaena, S.brachyantha, S.bracteata, S.cadmica, S.caespitosa, S.candidissima, S.cassia, S.cedronella, S.ceratophylla, S.cerino-pruinosa, S.chionantha, S.chrysophylla, S.cilicica, S.cyanescens, S.dichroantha, S.divaricata, S.dorystaechas, S.ekimiana, S.eriophora, S.ertekinii, S.euphratica, S.forskahlei, S.freyniana, S.frigida, S.fruticosa, S.glutinosa, S.halophila, S.haussknechtii, S.hedgeana, S.heldreichiana, S.huberi, S.hydrangea, S.hypargeia, S.indica, S.kronenburgii, S.kurdica, S.limbata, S.longipedicellata, S.macrochlamys, S.macrosiphon, S.marashica, S.microstegia, S.modesta, S.montbretii, S.multicaulis, S.napifolia, S.nemorosa, S.nutans, S.nydeggeri, S.odontochalmys, S.pachystachys, S.palaestina, S.pilifera, S.pinnata, S.pisidica, S.poculata, S.pomifera, S.potentillifolia, S.pseudeuphratica, S.quezelii, S.recognita, S.reeseana, S.rosifolia, S.russellii, S.sclarea, S.sericeotomentosa, S.siirtica, S.smyrnaea, S.spinosa, S.staminea, S.suffruticosa, S.syriaca, S.tchihatcheffii, S.tigrina, S.tobeyi, S.tomentosa, S.trichoclada, S.verbenaca, S.vermifolia, S.verticillata, S.virgata, S.viridis, S.viscosa, S.wiedemannii, S.xanthocheila, S.yosgadensis
Gözlem bildirilen diğer Salvia türleri: S.microphylla, S.splendens

Kaynaklar

Davis,P.H., Cullen,J., & Coode,M.J. (1962-1988). Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press (Çeviri: Ölez S., 2021)
NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)

Manifesto: Floranatolica sayfaları amatör bir grup tarafından derlenir hazırlanır; mekânlar, rotalar ve canlılar hakkında genel bilgiler vererek, insanların doğa sevgisi ve onu koruma ve araştırma isteğini arttırmayı hedefler. Floranatolica, bitki gözlemlerini kaydedip organize edebileceğiniz ve diğer gözlemciler ve araştırmacılar ile paylaşabileceğiniz bir platform sağlar. Floranatolica ayrıca gezip gördüğünüz yerlerin parkur, yorum ve gözlemlerini paylaşabileceğiniz bir platformdur. Dileyen herkes Floranatolica'ya gönüllü katkı sağlayabilir. Floranatolica tüm doga yürüyüşçülerini, bitki gözlemcilerini, mantar toplayıcılarını, orman ve park korucularını, ekolojistleri ve doğa tutkunlarını bu amaçla yurttaş bilgin olmaya davet eder; ayrıca tüm bilim insanlarını da gözlemlerini erişilebilir ve sistematik platformlarda paylaşmaya davet eder. Floranatolica biyo-coğrafyamızda tanımlanabilen/keşfedilen tüm verilerin toplumun ortak değeri olduğuna, bu değerin tanınması ve anlaşılması ile onu koruma isteğinin belirgin olarak artacağına inanır. floranatolica.com web sitesi GezenAdam tarafından şekillendirilmiştir; bu sayfalarda yayınlanan içeriklere katkıda bulunmak veya değiştirmemiz gerektiğini düşündüğünüz kısımları bildirmek için bize admin@floranatolica.com adresinden ulaşabilirsiniz. Yasal Uyarı: Bu sayfa Creative Commons Atıf CC-BY-SA 4.0 Uluslararası Lisansı ile yayınlanmaktadır; uygun atıf ve bağlantı vermek kaydı ile bu sayfada yayınlanan görsel ve metinleri her ortam veya formatta kopyalayabilir ve yeniden dağıtabilirsiniz; bu sayfaya atıf yapmak için MLA, CMOS, APA, ASA, MHRA,... kalıplarından yararlanabilirsiniz. Bu sayfada yayınlanan fotoğraf ve metinlerin tüm sorumluluğu paylaşımı yapan editöre aittir. Editör bu fotograf veya metinleri floranatolica.com web sitesinde yayınlayarak, kendi adı ve bu sayfa bağlantısı verilmesi kaydı ile bunların her ortam veya formatta kopyalanabilir ve yeniden dağıtilabilir olmasına izin verdiğini kabul etmektedir. Editör kendisine ait olmayan ve telif hakkı içeren veya T.C. yasalarına uygunsuz paylaşımlar yapamaz. Florꜳnatolica şikayet postası almadığı sürece bu paylaşımları yayında tutar ve içerik sorumluluğunu kabul etmez. Bu paylaşımların içeriği ile ilgili uygunsuz bir durum olduğunu düşünüyorsanız lütfen admin@floranatolica.com adresine bildiriniz. Bildiriminiz en kısa sürede değerlendirilip size bilgi verilecektir. Çerez Politikası ve Aydınlatma Metni: 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu uyarınca, kişisel verileriniz; veri sorumlusu olarak Florꜳnatolica web sitesi tarafından KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen kapsamda işlenebilecektir. KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen haklarınıza ilişkin taleplerinizi, Veri Sorumlusuna Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ uyarınca hazırlayarak admin@floranatolica.com eposta adresinden iletebilirsiniz. Reklam Politikası: Bu sayfada yayınlanan reklamlar GoogleAdsense tarafından seçilmekte ve yerleştirilmektedir. Uygunsuz içerikte olduğunu düşündüğünüz reklamları bildiriniz.

Salvia etimolojisi

virgata etimolojisi

Morfoloji

Gözlemler