floranatolica
 
Ara Üye girişi DDbtn
-
Salvia glutinosa
 
Bıçkıyanı / Kaynaşlı / Düzce - Ekim 2020 © Serdar Ölez
Salvia glutinosaSalvia glutinosaSalvia glutinosaSalvia glutinosaSalvia glutinosaSalvia glutinosaphotos
Gözlem bildir
Oklu şalba
Lamiaceae / Salvia / Salvia glutinosa
mapmapmapmapmapmapmap
Oklu şalba (Salvia glutinosa) Ballıbabagiller (Lamiaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Istranca, Çatalca-Kocaeli, Batı, Orta ve Doğu Karadeniz, Adana alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. 780-2360 m yükseklikler arasında; yaprak döken ormanlar, çalılıklar ve çam ormanları içide nemli alanlarda gelişim gösterirler.


Türkçe literatürde genellikle Oklu şalba olarak adlandırılsa da, bazı yörelerde yapışkan adaçayı olarak bilinir. Bilimsel olarak Salvia glutinosa L. şeklinde tanımlanır.

Salvia etimolojisi

Salvia Latincede 'kendini iyi ve sağlıklı hissetmek, sağlık, iyileşmek' anlamına gelen salvere sözcüğünden türetilmiştir; ayrıca salus 'sağlık, refah, refah veya kurtuluş' anlamındadır; bitkinin iyileştirici özelliklerine atıfta bulunur. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. L. kısaltması bilim insanı Carl Linnaeus (1707-1778) için kullanılmıştır; Linnaeus modern taksonominin babası, İsveçli bir botanikçi, doktor ve zoologdur.

Morfoloji


Yaklaşık 1 m kadar boylanabilen, çok yıllık, otsu bir bitkidir. Gövdeler diktir ve yukarı kısımları dallanmıştır; yüzeyleri, ± yoğun salgılı tüylü-ülgerlidir. Yapraklar basit, 8-14 x 5-11 cm boyutlarda, yumurtamsı-üçgen-oksu formdadır; kenarları testere dişlidir; damar boyları seyrek cılız tüylüdür ve sapsız salgı bezleri bulunur; yaprak sapı ~ 7-11 cm uzunluktadır. Çiçeklenme Temmuz-Ekim ayları arasında gerçekleşir; çiçek kurulları halka dizilimlidir ve herbiri 4-6 çiçeklidir, çiçekler birbirinden ayrıktır; brakte yumurtamsı formda ve ~ 10 x 6 mm boyutlardadır, ayrıca brakteol bulunur; çiçek sapı ~ 5 mm uzunlukta ve dikleşmiş durumdadır, sap meyveye doğru biraz daha uzar; çanak borumsu veya çan şeklinde ve ~ 12 mm uzunluktadır, meyvelenmeda ~ 17 mm'ye uzar, yüzeyler yoğun salgılı tüylü-ülgerlidir; taç 30-40 mm boydadır ve sarı renktedir, bazı kısımlarında kahverengimsi izler bulunur; üst dudak 1 dişli ve ± düzdür; tüp dışa taşmış, düz ve ~ 15 mm uzunluktadır, iç kısmıülgerlidir; üst dudak oraksıdır; iki çiçektozu kesesini birbirine bağlayan kısım üstte daha uzundur üreyimli keseyi taşır, altta daha kısadır ve değişik şekilli kısır bir keseyi (Tip B) taşır. Sert kabuklu küçük meyve yumurtamsı-üç köşeli formda ve ~ 3.5 x 2 mm boyutlardadır.


listMaplistPiclist

Gözlemler


Salvia glutinosaErfelek / Sinop
Kasım 2023 ©Serdar Ölez
Salvia glutinosaTatlıca / Erfelek / Sinop
Kasım 2023 ©Serdar Ölez
Salvia glutinosaBıçkıyanı / Kaynaşlı / Düzce
Ekim 2020 ©Serdar Ölez
Salvia glutinosaTatlıca Şelaleleri / Sinop
Ekim 2020 ©Mustafa Gökmen
Salvia glutinosaSumela / Maçka / Trabzon 
Ağustos 2010 ©Mustafa Gökmen
Salvia glutinosaKüre / Kastamonu
Ekim 2022 ©Bilge Tunçkol ve ark.
Salvia glutinosaKavaklı / Yenice / Karabük
Aralık 2019 ©Ahmet Aytekin ve ark.
Benzer taxonlar
Türkiye´de doğal yayılan diğer Salvia türleri: S.absconditiflora, S.adenocaulon, S.adenophylla, S.aethiopis, S.albimaculata, S.amplexicaulis, S.anatolica, S.aramiensis, S.argentea, S.aristata, S.atropatana, S.aucheri, S.aytachii, S.ballsiana, S.blepharochlaena, S.brachyantha, S.bracteata, S.cadmica, S.caespitosa, S.candidissima, S.cassia, S.cedronella, S.ceratophylla, S.cerino-pruinosa, S.chionantha, S.chrysophylla, S.cilicica, S.cyanescens, S.dichroantha, S.divaricata, S.dorystaechas, S.ekimiana, S.eriophora, S.ertekinii, S.euphratica, S.forskahlei, S.freyniana, S.frigida, S.fruticosa, S.glutinosa, S.halophila, S.haussknechtii, S.hedgeana, S.heldreichiana, S.huberi, S.hydrangea, S.hypargeia, S.indica, S.kronenburgii, S.kurdica, S.limbata, S.longipedicellata, S.macrochlamys, S.macrosiphon, S.marashica, S.microstegia, S.modesta, S.montbretii, S.multicaulis, S.napifolia, S.nemorosa, S.nutans, S.nydeggeri, S.odontochalmys, S.pachystachys, S.palaestina, S.pilifera, S.pinnata, S.pisidica, S.poculata, S.pomifera, S.potentillifolia, S.pseudeuphratica, S.quezelii, S.recognita, S.reeseana, S.rosifolia, S.russellii, S.sclarea, S.sericeotomentosa, S.siirtica, S.smyrnaea, S.spinosa, S.staminea, S.suffruticosa, S.syriaca, S.tchihatcheffii, S.tigrina, S.tobeyi, S.tomentosa, S.trichoclada, S.verbenaca, S.vermifolia, S.verticillata, S.virgata, S.viridis, S.viscosa, S.wiedemannii, S.xanthocheila, S.yosgadensis
Türkiye'de gözlemlenebilecek bazı diğer Salvia türleri: S.microphylla, S.splendens




Kaynaklar
  1. Davis,P.H., Cullen,J., & Coode,M.J. (1962-1988). Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press.
  2. NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
  3. Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
  4. Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Flora tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
  5. IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)